Oleh: Khairuz Salampessy, Pegiat lingkungan
Di kolong langit timur yang biru, Ambon badiri macang sabuah syair yang tatulis pake aer mata deng harapan. Dolo, akang jadi jantong rampa-rampa dunya, tampa aroma pala deng cengkeh pangge-pangge armada Eropa yang bawa paparangan deng parpecahan. Dar Portugis ka Balanda, dar Japang sampe bangsa sandiri—Ambon balajar jadi kuat deng cara yang seng samua kota mampu: Batahang sondor ilang jati diri.
Lalu datang masa kelam—tragedi yang biking tabala badang kota. Sambilang puluh sambilang biking tapisah basudara, biking ilang anana pung tatawa. Bukang cuma rumah, api juga bakar biking angos hati deng rasa parcaya. Mar Ambon seng tinggal trus dalang bakas-bakas kahancuran. Akang anyam luka jadi palajaran, kele parbedaan deng tangan yang dolo dapa patah, deng badiri kumbali, lebe kuat, lebe dawasa.
Budaya di Ambon bukang par hias-hias panggung, akang jadi darah yang mangalir dalang tiap garakan. Di sana, nyanyian bukang sakadar iringan suara yang harmoni, malaengkan cara cinta tanah, cara hormati tete nene moyang, dan cara jadi manusia yang utuh.
Laklaki Ambon lahir dar batu deng laut—karas kalo haros karas, tanang kalo damai. Dong seng cuma pakarja deng prajurit, mar panjaga martabat.
Lah parampuang Ambon—dong bukang bunga di pinggir jalang. Dong itu akar deng matahari. Dalang dong pung sanyum, ada doa. Dalang dong pung depa langkah, ada dunya yang dapa biking dar kalembutan deng kakuatang yang bajalang baku iring.
Di Batu Merah, siang turung palang-palang deng wangi makanang jajan yang mananti tangang-tangang lapar. Sore kas unjuk sombar mama-mama yang dudu-dudu bagitu sa, manganga jalang sambil buang suara par sapa sa yang lewat. Lah malang hari, Batu Merah kase carita yang laeng.
Di satu sisi, sorang mama panjual nasi kalapa buka lapak deng tanang, akang pung bobou wangi maso tatusu sampe ke hati yang kosong. Seng jao dar sana, Mama U dudu di ontua pung warung kacil, lalu saji samanko mie instant yang seng parnah gagal biking sanang—bukang tagal rasa sa, mar tagal cara ontua buang suara: Macang tante sandiri yang su lama mananti ale pulang.
Di deka Ambon Plaza, Supira tatap bardiri, seng banya stori mar pono carita. Di dong pung meja-meja , generasi baku manganga: yang tua tabawa kanangan, yang muda dapa akang. Di sanalah waktu macang bajalang lebe lambat—tagal Ambon tau cara biking katong rasa cukup, cuma deng kahadiran yang tulus.
Nae sadiki ke Karang Panjang, Ambon dapa lia dar sudut yang laeng. Anging lebe tanang, langit lebe tabuka. Gedung DPRD badiri deng muka sarius, manyimpang suara-suara yang datang deng harapan. Seng jao dar sana, patung Christina Martha Tiahahu manganga laut deng mata yang saakang bicara—tentang kabaranian, tentang cinta pada tanah yang seng parnah takupas tagal waktu. Di tampa ini, sejarah deng langit macang baku kirim salam.
Pindah ka Mangga Dua, suasana barobah jadi lebe angat, lebe turung ka bumi. Di balakang pagar rumah dinas gubernur yang rapi, hidop bajalang sante di lorong-lorong kompleks. Di pangkalan, kaka-kaka kompleks dudu malingkar, angka sagelas sopi par ade-ade yang baru mo balajar tentang dunya. Bukang par mabo, mar sabage cara par dudu sama-sama, barbage carita, deng laeng jaga laeng—deng gaya khas orang Ambon: Jujur, karas, mar pono deng hati.
Nae tarus ka Urimesing, manuju Siwang Paradise—tampa katong bisa lia kota ini parsis dalang lukisan yang tanang. Dar atas sini, laut kas tapantul cahaya ampe malang, tanjung dapa lia anggun, dan pohon-pohon tabage macang parmadani ijo. Udara sajo, jao dar panas kota. Di tampa ini, Ambon dapa rasa lebe palang, lebe dame, lebe tanang dar apapun .
Ambon itu surga yang dapa sambunyi deng sadarhana. Di Pante Natsepa, anging laut manyatu deng bobou rujak yang baru dapa giling—bawa nostalgia yang manis deng sagar. Di Pintu Kota, batu karang badiri mou mar gagah—manyimpang suara galombang, deng rahasia para palaut yang dolo bilang Ambon sabage “mutiara timur.”
Gunung, laut, deng awan bakumpol, macang su ansprak bahwa Ambon itu tampa par dong yang cari dame, deng dong yang inging pulang ke apa-apa yang lebe basar dar diri sandiri.
Ambon bukan cuma tampat lahir, akang tanpa kumbali. Sabab satiap batu di sana manyimpang carita, deng satiap anging batiop bilang nama: Manis e… Ambon Manis. (*)






